Te midden van het moeras van milieuproblemen waar we weinig controle over lijken te hebben, blijkt recycling iets eenvoudigs te zijn dat iedereen kan doen om een ​​positieve impact te maken. Maar wat als het beleid in de weg staat? Een onderzoek uitgevoerd aan de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie (NTNU) probeert een analyse uit te voeren. (Woorden: NTNU).

De Noren gooien steeds meer afval weg en verbranden dat gemakkelijk gerecycled zou kunnen worden, ondanks een afvalbeleid dat een ander resultaat beoogt.

Het Noorse afvalbeleid is erop gericht de transitie te verzekeren naar een economie die helpt het verlies van natuurlijke habitats te stoppen en de milieu-emissies aanzienlijk te verminderen. De doelstellingen voor een dergelijke circulaire economie zijn vastgesteld in overeenstemming met het EU-beleid en zijn gebaseerd op overheidsstatistieken van het Noorse Milieuagentschap en Statistiek Noorwegen (SSB).

Plannen die niet werken
Onderzoekers van de NTNU hebben nu kritisch gekeken naar het Noorse afvalbeleid van de afgelopen decennia. Uit hun analyse blijkt dat 65 procent van al het ingezamelde en verwerkte afval wordt verbrand, wat een stijging is ten opzichte van de 49 procent in 2009. Uit het onderzoek blijkt dat er grote gaten zitten in de informatie die wordt verzameld door het Noorse Milieuagentschap en het Noorse Bureau voor de Statistiek. In sommige jaren heeft het land zelfs 40 procent minder gerecycled dan door de autoriteiten wordt gerapporteerd.

“Ontoereikende data, onnauwkeurige meetmethoden en een gebrek aan transparantie bij de recyclingbedrijven verzwakken het kennisplatform waarop het afvalbeleid is gebaseerd. Dit is de reden waarom we met plannen zijn beland die niet werken”, zegt Kim Rainer Mattson.

Hij is promovendus bij de afdeling Energie en Process Engineering van NTNU en een van de auteurs achter de nieuwe studie, samen met professor Helge Brattebø en universitair hoofddocent Johan Berg Pettersen.

Te positieve schattingen
Dit is de eerste keer dat onderzoekers het hiernamaals van ons afval hebben gevolgd, vanaf het moment waarop het wordt verzameld, afgeleverd en verwerkt, tot het moment waarop het eindigt als verbrande deeltjes in de atmosfeer, begraven massa op stortplaatsen, als grond, compost, kunstmest. , of als materialen in nieuwe producten.

Uit het onderzoek blijkt onder meer dat particulieren, politici en besluitvormers overdreven positieve cijfers krijgen van de overheid over de resultaten van het systeem van afvalinzameling, recycling en nuttige toepassing. In de jaren 2009 en 2019 rapporteerde Statistics Noorwegen een recyclingpercentage van respectievelijk 44 en 41 procent. Dat is aanzienlijk hoger dan de cijfers van NTNU, die voor dezelfde jaren een recyclingpercentage van 28 en 29 procent laten zien.

“Dit alles geeft reden tot zorg omdat het de verkeerde indruk wekt dat we op de goede weg zijn. In werkelijkheid helpen we een verbrandingseconomie te ontwikkelen, in plaats van doelbewust te werken aan het ambitieuze doel van de transitie naar een circulaire economie”, zegt Kim Rainer Mattson.

In 2009 werd 49 procent van al het ingezamelde en verwerkte afval verbrand. Tien jaar later was dit gestegen tot 65 procent.

“Het is duidelijk dat, ook al is het gedefinieerde doel het vergroten van de circulariteit in de samenleving, we nog steeds volledig afhankelijk zijn van de verwerking van afval door het te verbranden”, zegt de onderzoeker.

Advies voor een beter afvalbeleid
Mattson en zijn collega’s laten zien wat er nodig is om Noorwegen in de richting van de doelstellingen van de EU te brengen. Ze stellen maar liefst 18 nauwkeurigere meetmethoden voor, zodat de overheid de afvalstromen efficiënter kan beheren.

Hun artikel ‘Incineration Economy: Waste Policy Failing the Circular Economy Transition in Noorwegen’ is onlangs gepubliceerd in Hulpbronnen, behoud en recycling.

Een groot deel van het verbrande afval komt uit de sorteercategorie restafval. Bijna 70 procent van het restafval bestaat uit materialen die milieuvriendelijker gesorteerd en verwerkt hadden kunnen worden. Gemiddeld is 10 procent van het afval dat daadwerkelijk aan de bron wordt gesorteerd, verkeerd gesorteerd. Plastic, karton, papier en elektronisch afval vormen grote uitdagingen. Mensen sorteren de dingen niet correct en er gaan veel hulpbronnen verloren. Wanneer andere opties veeleisender, duurder en onzekerder zijn, wordt verbranding de gemakkelijkste en goedkoopste oplossing.

Afval naar de andere kant van de planeet sturen en allebei denken dat we een probleem oplossen en dit rapporteren als statistieken over de circulaire economie is niet goed.

Het doel: een lager verbruik van hulpbronnen
Het doel van het Noorse afvalbeleid is om af te stappen van een voor het milieu schadelijke, lineaire wegwerpeconomie naar een circulaire economie waarin we veel minder natuurlijke hulpbronnen verbruiken.

Elk jaar brengen Statistics Noorwegen en het Noorse Milieuagentschap verslag uit over de status, en hun officiële afvalstatistieken laten zien hoe goed het beleid, de plannen en de praktijken werken. Hoeveel we recyclen geeft aan hoe we vooruitgaan op weg naar een circulaire economie, en vooral huishoudelijk afval krijgt veel aandacht.

Promovendus Mattson werkt al vijf jaar in de afvalindustrie. Hij vindt het goed dat we een systeem hebben voor het verzamelen van cijfers en data, omdat we daarmee een goed overzicht krijgen van de ontwikkelingen die plaatsvinden.

“Maar we moeten er ook voor zorgen dat we dingen op een zinvolle manier meten. De gegevens moeten weerspiegelen wat er feitelijk gebeurt nadat ons afval is afgeleverd bij de afvalverwerkingsfabriek”, zegt Mattson.

Plastic is een composietmateriaal en een van de meest uitdagende soorten afval, waardoor er weinig wordt gerecycled en teruggewonnen. Als ze naar de hele verwerkingsketen kijken, zien de onderzoekers aanzienlijke verliezen.

“Als het Noorse Bureau voor de Statistiek meldt dat we 40 procent van het plastic afval recyclen, is dat niet het definitieve cijfer van hoeveel er daadwerkelijk is gerecycled. Het is slechts een indicatie van de informatie die ze hebben, waaruit blijkt dat 40 procent ervan is verzonden voor recycling”, zegt Mattson.

De dingen die we niet weten
“De cijfers zijn overschat. Ze houden er geen rekening mee dat er verderop in het proces verliezen optreden”, zegt de NTNU-onderzoeker.

Hij benadrukt dat het niet de autoriteiten zijn die de schuld hebben. Hun cijfers krijgen ze van de afvalverwerkende bedrijven, die rapporteren wat ze inzamelen en ter recycling aanbieden. Maar ook zij weten niet noodzakelijkerwijs wat er met het afval gebeurt nadat ze het verder in de verwerkingsketen hebben gestuurd.

Eén van de problemen is volgens de NTNU-analyse dat de recyclingbedrijven niet erg transparant zijn. We kunnen er niet zeker van zijn dat alles wat wordt gesorteerd voor recycling ook daadwerkelijk wordt gerecycled. Sommige soorten afval zijn ingewikkeld en veeleisend.

“We hebben geen overzicht van wat er feitelijk gebeurt met het afval dat we in Noorwegen sorteren en dat naar elders wordt gestuurd voor verwerking”, zegt Mattson.

Afvalstromen in kaart brengen
De onderzoekers hebben Noorse afvalstatistieken, verschillende databases, wetenschappelijke publicaties en studies over de manier waarop het afval wordt verwerkt onder de loep genomen. Ze hebben ook de stroom elektrisch afval, karton, papier en plastic van Noorwegen naar verwerkingsfaciliteiten in Duitsland, Nederland en Zweden gevolgd. Ook hebben zij gesproken met fabrikanten en importeurs die gedurende de gehele levenscyclus extra verantwoordelijkheid hebben gekregen voor hun producten.

“Er zijn bijvoorbeeld maar weinig recyclingbedrijven en industriële faciliteiten die geïnteresseerd zijn in het delen van gegevens van hun fabrieken”, zegt Mattson, die niettemin gelooft dat hun modellen effectief illustreren wat er gebeurt in alle fasen van het hiernamaals van het afval.

Emissies in het buitenland worden niet meegeteld
Noorwegen gebruikt het ‘recyclingpercentage’ als indicator van hoe dicht we bij het bereiken van een circulaire economie zijn, maar de onderzoekers zijn van mening dat deze indicator niet erg nuttig is bij het ontwerpen van afvalbeleid. Er wordt geen rekening gehouden met het energieverbruik tijdens de verwerking, de eindproducten die we uiteindelijk krijgen, of wat we vervangen aan nieuwe materialen.

De onderzoekers zijn van mening dat de berekeningen van het Noorse Milieuagentschap van de uitstoot van broeikasgassen door het afvalsysteem een ​​onnauwkeurige meting zijn.

“Het Agentschap rapporteert emissies gerelateerd aan afvalbeheer in Noorwegen en houdt geen rekening met emissies die plaatsvinden buiten de grenzen van het land”, legt Kim Rainer Mattson uit.

Verbranden van gesorteerd plastic in het buitenland
Al het plastic afval dat ter recycling wordt aangeboden, wordt bijvoorbeeld uit Noorwegen geëxporteerd. Volgens het rapport ‘PlasticTheFacts’ staat Noorwegen op nummer 1 als het gaat om plastic recycling in Europa. In 2020 werd 29,5 miljoen ton plastic afval ingezameld in de EU, Noorwegen, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Volgens Green Dot Noorwegen werd iets meer dan een derde hiervan naar materiaalrecycling gestuurd, bijna de helft werd verbrand en de rest werd begraven op een stortplaats.

Ongeveer 15 tot 20 procent van het Noorse restafval wordt naar Zweden gestuurd, waar het wordt verbrand. De uitstoot als gevolg van de verbranding van Noors afval in het buitenland is niet opgenomen in de officiële Noorse emissiestatistieken.

Geen prikkel om aan de bron te sorteren
De onderzoekers zijn van mening dat we kritischer moeten kijken naar de manier waarop we afvalbeheer meten om een ​​nauwkeuriger beeld van de werkelijkheid te krijgen. We zullen er baat bij hebben als we meten wat we willen weten, en we moeten in de loop van de tijd metingen doen zodat we de voortgang kunnen volgen.

De tabel toont cijfers uit statistisch onderzoek van Statistics Noorwegen (SSB) over de behandeling waar de verschillende soorten afval naartoe zijn gestuurd. Materiaalrecycling, biogas en compost geven samen een recyclingpercentage van 42. Bron: Kim R. Matsson, NTNU.

“Het zien van krantenkoppen waarin wordt beweerd dat we steeds beter worden in het sorteren en recyclen van ons afval, terwijl het in werkelijkheid uiteindelijk in Finland wordt opgeslagen of in Duitsland wordt verbrand, is schadelijk voor de afvalindustrie. En verder zal het mensen nauwelijks motiveren om thuis hun afval te sorteren”, zegt de onderzoeker.

Hoewel het waar is dat wanneer afval wordt verbrand, we er energie voor terugkrijgen, is deze energie niet schoon en ontstaat er vervuilde lucht en as. Als we onszelf blijven voorzien van materialen en de natuur blijven exploiteren om producten te creëren die we vervolgens verbranden, blijven we in de lineaire economie waar we afstand van willen nemen.

“Dit is een probleem dat we hebben gecreëerd en we moeten er de verantwoordelijkheid voor nemen. Afval naar de andere kant van de planeet sturen en allebei denken dat we een probleem oplossen en dit rapporteren als statistieken over de circulaire economie is niet goed.”

De NTNU-onderzoekers stellen wetswijzigingen en nieuwe nationale strategieën voor de afvalsector voor. Alles moet geïntegreerd zijn; De levenscyclusemissies van broeikasgassen en diverse metingen van sortering en recycling moeten worden meegenomen. Alleen dan kan een alomvattend overzicht worden verkregen van hoe het Noorse afvalbeleid werkelijk werkt.

Het allerbelangrijkste: vermijd het creëren van afval
Het belangrijkste dat we kunnen doen om een ​​circulaire economie te verwezenlijken, is om te voorkomen dat er überhaupt afval ontstaat. De boodschap over minder consumeren moet een hogere prioriteit krijgen en we moeten ons afval beter sorteren.

De NTNU-analyse richt zich alleen op huishoudelijk afval, dat 25 procent van het totaal in Noorwegen uitmaakt. Als de statistieken over huishoudelijk afval onbetrouwbaar zijn, is de situatie volgens Mattson absoluut verschrikkelijk wat betreft al het andere afval dat op de werkplek en in de handel en industrie wordt gegenereerd.

Meer transparantie en strengere eisen
Mattson is van mening dat het Noorse afvalbeleid strengere eisen aan fabrikanten moet opleggen om ervoor te zorgen dat wat zij produceren ook daadwerkelijk aan de bron kan worden gesorteerd.

Bovendien moeten de autoriteiten werken aan het vergroten van de transparantie over de manier waarop afval wordt verwerkt. De documentatie-eisen over de effectiviteit van materiaalrecycling moeten strenger zijn. We moeten weten hoe de waardeketens eruitzien, wat de materiaalverliezen zijn en wat de werkelijke waarde van gerecyclede materialen is.

“Het is ingewikkeld, maar ik denk niet dat het een onmogelijke opgave is”, zegt promovendus Kim Rainer Mattson.